MTCI Hari Produsaun Alcohol,

" Direksaun Nacional Industria-MTCI Halao Inagurasaun ba Mini Fabrika Ethanol "


Liquisa- Ministeriu Turismu Comersiu no Industria (MTCI) liu husi Direksaun Nasional Industria (DNI) halao inagurasaun ba Mini Fabrika Produsaun Ethanol iha Distritu Liquisa Subdistritu Liquisa Suku Dato. Mini Fabrika Produasaun Ethanol ne’e tomakonta/organiza husi grupo joven iha Subdistritu Liquisa nebe maka hetan suporta husi Direksaun Nasional Industria (DNI)-MTCI, komesa husi konstrusaun uma ka fatin, material produsaun ethanol, fundus ba kompra tua mutin no treinamentu ba prosesu produsaun ethanol no mos tuir planu ba tinan oin mai DNI sei fo suporta konaba treinamentu jestaun administrasaun nian.

Programa ida ne’e atu atinji Politika Governu nian liu husi MTCI hodi dezenvolve povu iha area rural hodi ­­bele aumenta rendementu povu kiik nian, tamba produsaun ethanol ne’e mai husi tua mutin nebe mak iha komunidade nia leet.

Ita hatene katak durante ne’e tua mutin iha area subdistritu Maubara no subdistritu Liquisa kuaze populasaun produs tua mutin liu husi akaderun no tua metan, balun hodi hemu no balun hodi fa’an (fa’an iha fatin no iha Dili), maibe wainhira hemu ka fa’an lahotu entaun fakar tia deit. Ho ida ne’e mak, sai nudar politika governu nian liu husi DNI-MTCI hodi realiza grupo joven sira no fo suporta ba sira hodi rekolha tua mutin nebe mak iha area subdistritu Maubara no subdistritu Liquisa atu prosesu fali sai Ethanol, maibe antes ne’e grupo nebe refere halao uluk sosializasaun ba komunidade.

Produsaun ba Ethanol ne’e tuir ninia kategoria Alcohol mak hanesan; 20%, 25%, 30%, 35%, 40%, 45%, 50%, 70%, 80%, no 85%.

Tuir planu alcohol nebe mak 20 % to 40 % sei halo sai tua nebe mak bele konsumu iha rai laran no 45 % to 85 % sei hatama ba iha parte saude nian, maibe sei hasae tan ba 90% no 100%.


Objektivu;

a. Kria kampu de trabalho iha komunidade nia leet liu husi fabrika produasaun ethanol.

b. Atu aumenta komunidade nia rendementu liu husi tuan mutin.

c. Atu prevene moras ka hamenus konsumu tua mutin iha komunidade.

d. Atu hamenus impotasaun tua iha futuru.

e. Atu hatan ba nesecidade iha parte saude nian.

f. Atu hatudu katak Timor-Leste mos bele halo rasik fabrika tua ka alcohol iha rai laran.


DNPD Realiza Workshop,

"Hasae Valor Eksportasaun Kafe Liu Husi Penetrasaun Merkado Internasional"

Dili - Ministeriu Turizmu Komersiu no Industria liu husi Direksaun Nasional Peskiza Desenvolvimentu realiza Programa workshop iha loron 15 Outubru 2010 iha ex-Merkado Lama (Dili Convention Center), hanesan programa nebe maka fo impotansia ba iha parte nebe maka kompetensia atu hetan informasaun nomos hodi buka solusaun nebe diak hodi responde ba nesecidade nebe maka Timor Leste infrenta, relasiona ho tema husi workshop ida ne’e, DNPD

konvida oradores sira husi parte kompetentes maka hanesan,Dirasaun Nasional Komersiu Externu (DNCE), Direksaun Nasional Industria Agro-Bisnis (MAP), NCBA no inclui Direktur Nasional Peskiza Dezenvolvimentu.

Sub tema nebe maka DNPD foti no aprezenta hosi orador sira maka hanesan:

- Hasae no Haburas Kafe Timor Leste, Orador mak Dr. Helio Sinatra Tavares (Responsavel DNCE).

- Potensia no Haburas Plantasaun Kafe, Orador mak Dr. Fernando Egidio Amaral (Dirct. Nacional Industria Agro Bisnis).

- Pontus atu Hasae Exportasaun Kafe, Orador Dr. Xisto Piedade (Dirct. Nacional NCBA). Maibe orador ne’e lamarka presenza iha workshop.

- Penetrasaun Merkadu liu husi Kompetisaun nebe mak justu, Orador mak Dr. Antonio Ximenes (Direct. Nacional DNPD).

Hosi aprezentasaun hirak ne’e, komisaun foti resumu ba pontus nebe maka importante hosi workshop maka,

a. Intensifikasaun no extensifikasaun atu hasae produsaun no kualidade Kafe organiku,

peskiza no extensaun, desenvolve veriadade kafe nebe adapta no mudansa climatika, hametin serviso hamutuk entre agrikultores, kompradores intermediaries, exportadores no importadores e promove home industry kafe u’ut ba konsumu domestiku no desenvolve agroturismo.

b. Iha oportunidade ba ema hotu atu halo negocio iha industria kafe

c. Presija servisu hamutuk entre agrikultores ho kompanhias local, eksportadores no importadores.

Partisipa iha workshop ne'e husi MTCI, MAP, Emprezariu Kafe, no Parte Akadimic ( UNTL no UNPAZ) no seluk.

Ojetivu ba workshop ida ne’e, atu aumenta tan linha koordenasaun nebe diak no isentivu liu entre instansia governu nian maka relavante, ho kompanhias kafe nomos eksportadores sira.

Timor Post - Gil Alves Partisipa Konferensia Internasional,

Dezenvolve Industria Turismu Timor Leste

Dili –Ministru Turizmu Comercio i Industria Gil da Costa Alves ho Directur Nasional Turizmu Timor Leste José Dias Quintas loron 04-06 Outubru 2010, Reprejenta Timor Leste Partisipa Konferensia Internasional Turizmu iha Sidade Kinabalu, Sabah –Malaysia.

Objektivo husi konferensia internasional ne’ebé partisipa husi nasaun 90 atu buka meius oinsa bele buka hatene no konhese industria turizmu iha nasaun idak-idak hodi dezenvolve diak liu.

“Konferensia ne’e foka ba dezenvolvimentu inovasaun produtu no estratejia merkadu turizmu nian, atu garante seitor publiku no seitor privado ba aproveita no hasae potensia turizmu,” informa liu husi karta komunikadu ne’ebé diariu ne’e asesu foin lalais.

Konferensia Internacional Turizmu ne’e mos, atu analiza estretajia ne’ebe organizasaun susesu ona iha negosiu area turizmu nian. Entaun material principal ne’ebé diskuti iha konferensia refere mak Mega Trend no Inovasaun (Mega Tendências e Inovações).

Ministerio Gil da Costa Alves hatete, konferensia ne’e opiniaun husi espesialista sira kona ba turizmu no konpriende factor –factor susessu ba produtu turizmu inovasaun.

Tan ne’e konferensia internasional turizmu ne’e lori lider mundial ne’ebé famozu deit konaba turizmu nian, espesialista no autor sira husi seitor publiku no privadu, hodi fahe esperensia ba malu no koloka ideias ne’ebe folin tebes. Atu nune’e bele orientasaun ba malu kona ba oinsa dezenvolve turizmu iha future.

Aproveita oportunidade ne’e Ministru TCI Gil da Alves no Directur Turizmu, José Dias Quintas halo sorumutu bilateral ho Ministru Turizmu Malaysia, Sri Dato Dr Ng Yen Yen. Agenda principal iha sorumutu ne’e foka liu ba Dezenvolvimentu Rekursu Humanus, Asistensia Teknika no Investimento rai liur iha seitor turizmu.

Nune’e Ministru Turizmu Malaysia rekomenda ba Ministru Gil atu halao konfirmasaun ho Primeiro Ministru Timor Leste.

Hafoin haruka karta official ba sira nia Primeiru Ministru liu husi linha Diplomata atu fasilita Timor Leste iha area Dezenvolvimentu Rekursu Humanus, Ajudas Teknikus no husu Air Asia hala’o rute foun entre Kuala lumpur - Dili iha future.

Ministru Gil mos hasoru malu ho Secretario Geral Organização Nações Unidas Mundial do Turizmu (UNWTO), Taleb rafai , iha Malaysia. No nia promote tinan oin, UNWTO pronto fo tulun Timor Leste atu organiza konferensia internasional kona ba dezenvolvimento turizmu.(*/agus das santos)